HTM Bovenleidingmasten, deel 3

Optuigen.... en voor de kerst klaar!

Op 23 december waren de 5 masten klaar.

Weer een hoofdstuk toegevoegd, niet zonder enige stress, maar achteraf met veel voldoening. Met deze ervaring zou een volgende serie masten weer beter worden. Voorlopig laat ik het hierbij. 

Het achteraf aanbrengen van isolatoren had ik al eens gedaan. Door het rechthoekige profiel van het nietje bleek dit nu simpel te zijn. De gehalveerde stukjes bleven zonder lijm al zitten. Op een ronde draad vliegen ze alle kanten op!

Sommerfeldt art.nr. 167 doorgesneden.

De kopjes van de Sommerfedt isolator werden gebruikt op de zijwaartsen. De zijwaartsen had ik eerst eerst gemaakt uit 0,6 mm nikkel zilver van Sommerfeldt. Ik merkte pas dat ik een fout had gemaakt toen de isolator daar niet op wilde. Ik heb ze moeten vervangen door 0,5 mm staaldraad van hetzelfde merk. De grootte en vorm van de isolatoren zijn een zo goed mogelijk nabootsing van de kleine isolatoren in de HTM bovenleiding uit 1975.

Zowaar was er in deze grijze dagen nog even een blauwe lucht te zien!

(de groothoeklens vertekent, alles is wel recht)

De masten zijn gelakt met Humbrol 28 (mat). Ik had 7 kleuren naast elkaar gezet en deze kleur bleek het beste overeen te komen met wat te zien was op kleurenfoto's uit 1975. HTM masten waren er ook in bruin en groengrijs, maar in de veel voorkomende lichte kleur grijs vallen de karakteristieke masten beter op.

De 5 op een rij zonder de mastvoeten. Die zijn op de modeltrambaan geschilderd.

De masten blijven uitneembaar tot dat de rijdraad gespannen wordt. Dat is makkelijker bij werkzaamheden en geeft bescherming bij onbedoeld aanraken. In dat laatste geval draait de masttop rond.

Het volgende werk in 2025: De sporen in het zand gaan leggen!

Tegenlicht.

Hiermee zijn vier maanden werk aan de modeltrambaan afgesloten. Niet altijd makkelijk en er waren momenten dat ik alles in de IJssel wilde kieperen. Niet alles lag zo maar in de winkel en er moest veel aangepast of zelf gemaakt worden.

Het uitzoekwerk heeft veel tijd gekost en was ook erg fijn om te doen. Met dank aan diegenen die hierin hebben bijgedragen.

Vele uitdagingen volgen nog en het schrijven aan dit Blog zal voorlopig nog wel even doorgaan!

Ik wens alle lezers een voorspoedig 2025!

Jan

HTM Bovenleidingmasten, deel 2

 "Knotenblech"

Verzin daar maar een vertaling voor! Ik hou het op mastbeugel.

De klassieke HTM bovenleidingmast is bijna compleet.

Het werk aan de bovenleidingmasten vordert gestaag. Aan de eerste drie masten zijn de draagarmen, de uithouder en de zijwaartsen bevestigd. Zoals in het vorige bericht al vermeld, lukt het mij maar moeilijk om gaatjes te boren in de dunne messing staafjes. Ik zocht een alternatief en vond dit in een mastbeugel op een Sommerfeldt trambovenleidingmastje. Ze waren tot mijn verrassing ook los verkrijgbaar.

Sommerfeldt 201 "Knotenblech"

Ik heb ze gebruikt in het "Knotenpunkt" op het 2 mm mastdeel en aangepast bij de zijwaartse op het 3 mm mastdeel. Op de bovenste foto is dit nog goed zichtbaar. De zijwaartse op de uithouder is met een stukje N-spoor raillas bevestigd. Dat raillasje schuift perfect op het 1x1 mm T profiel. De uithouder hangt aan de draagarm met 0,2 mm gitaarsnaar. 

Het was allemaal loep-lamp-werk!

De volgende stap is het fixeren van de nog schuivende delen op de mast met Loctite 648. Ik wil niet nog meer soldeer op de mast, het oogt nu nog mooi strak. De mastvoeten zijn al op de tafel vastgezet. De rest blijft voorlopig uitneembaar.

De masten worden nog nauwkeurig afgesteld, geschilderd met Humbrol 28 en daarna voorzien van Sommerfeldt isolatordelen.

Aanklikken voor een vergroting!

Wordt vervolgd, Jan.

HTM Bovenleidingmasten, deel 1

 Buigen of barsten?

De masten zijn er. Ik heb ze voor proef geplaatst, nu de draagarmen nog.

Deze weken staan in het teken van de HTM bovenleidingmasten met de klassieke draagarmen. Masten maken is niet moeilijk, de draagarmen zijn wel een lastig verhaal. Ik wil proberen de werkelijkheid zo goed mogelijk te benaderen en dan wordt alles klein..... erg klein! 

De draagarmen krijgen een T-profiel 1x1 mm. Dat profiel is goed te buigen, maar onvoorzichtig in een kleine hoek buigen betekent barsten....  Allereerst heb ik de bogen met 5 mm boogstraal gebogen. Dat gaat makkelijk als je een staafje rond 10 mm voorziet van een gleufje dat het profiel in bedwang houdt.

Buigen tot 45 graden.

T-profiel 1x1 mm gebogen tot 45 en 90 graden.

Een volgende stap was het aanbrengen van de beugels voor de draagkabels. Ik heb bij een (inmiddels gesneuvelde) proefmast al ondervonden dat deze beugels sterk beeldbepalend zijn. Exacte schaalverhoudingen zijn hier dus belangrijk. De uiterst kleine isolator komt later van Sommerfeldt. Die ga ik doorsnijden en weer verlijmen op het nietje. Dat gebeurt pas na het schilderen van de masten. 

Draagkabelbeugels uit kleine nietjes.

De draagarmen hebben in werkelijkheid nabij de mast een knik van 45 graden. Door het gebruik van mastbeugels van Sommerfeldt vervalt dat in het model. In het volgende bericht meer hierover. 

Ik wacht nu op het "Knotenblech" van Sommerfeldt om de draagarmen aan de ronde masten te solderen. Het boren van gaatjes voor steunen in de mast was geen succes. Het niet hebben van precisie boorapparatuur of draaibank was hier debet aan. Ik ga voor slechts 7 masten geen nieuwe machine aanschaffen. En de proefmast is onder belasting geknikt op het 1 mm gaatje in de 2 mm buis. Ik volg dus maar een eigen concept.

Het zal geen Sommerfeldt-stabiliteit geven, daarvoor is het T-profiel te zwak. Ook het centrale deel van de mast uit 2 mm messingstaaf is bij zware belasting snel verbogen. Maar zien of later alles heel blijft!

Wordt vervolgd! Jan.

 

Een scheve tram rijden ....

Verslag van de afbouw van de Riess HTM PCC 1200 en 1300

Na het proefbedrijf met drie HTM PCC-cars van de firma Riess besloot ik niet verder te wachten op een 1200 en 1300 van WeKra. WeKra was vol bezet met een eerste 50 stuks van de serie 1000. En Riess leverde nu ook een 1200 en 1300, maar niet in de door mij gewenste uitvoering van 1975. In overleg met Skiptram is besloten Riess te vragen om niet afgemonteerde trams te leveren in de juiste kleurstelling. Dat is gelukt en begin november kreeg ik het bericht dat de twee bij Skiptram waren gearriveerd.

"Bouwpakket" voor  twee Riess trams.

Wat direct opviel was de mooie afwerking van de 1300, in tegenstelling tot de rafelige zwarte lijnen op de deuren van de 1200. Daar ging vooral de aandacht naar uit en dat was achteraf gezien best spijtig. Dat de kap van de 1200 moeilijk op het frame te schuiven was had bij mij een belletje moeten laten rinkelen.

Verder waren er geen wieldoppen meegeleverd, wat ik niet zo erg vond. Ook waren geen koppelingen bijgeleverd. Ook niet erg, want ik was toch van plan koppelingen van Harmsen Modellbau te bestellen.
De pantograaf van de 1300 werd bij Skiptram gewisseld. Verder leverde Skiptram alle decals. 

De zojuist ontvangen 1300, 1200 naast de al aanwezige 1100.

Zo stonden er op 15 november twee nieuwe wagens op mijn modelbaan. Nu ik het weet kan ik het op deze foto al zien, maar ik had het toen nog niet in de gaten! Allereerst werden de frames voorzien van decoders. Daarvan stond in het vorige bericht al een plaatje. De frames waren helemaal in orde en de decoders werden getest en geprogrammeerd. Lijn 9 en lijn 12 hadden een tram!

Dan die zwarte lijnen op de deuren. Navraag leerde dat deze met een lakstift opgebracht waren. Het probleem was dat de zwarte verf er niet meer af ging met Thinner. Voorzichtig schuren met korrel 400 gaf uiteindelijk wel resultaat, maar om al het zwart weg te krijgen ging er ook wat beige mee. Weer een uitdaging: Bijschilderen met een kleur die niet in de handel was. Ik deed het met Revell wit, beige en een speldeprik groen. Dat laatste had beter blauw kunnen zijn, want het gebruikte beige was ietsje te rood. Er ontstond er een lakkleur die de door Riess gebruikte kleur voldoende benaderde. Na droging van de verf zijn er smalle zwarte decals aangebracht. Die smalle lijnen geven een onverwachte strakheid op de ruw afgewerkte tramdeuren.

Skiptram decals van 1 mm breedte als "deurrubbers"

Ook de andere decals zijn aangebracht. Op de 1200 heb ik de kleine "ingang" aanduidingen in zwart aangebracht zoals naar een voorbeeld op een foto uit 1975. Bij de meeste 1200-en waren deze aanduidingen in 1975 nog rood. 

Door het probleem van het niet goed passen verloor ik ook een klein raampje aan de achterzijde. Ik heb dit niet terug kunnen vinden. Ik besloot zelf een nieuwe te maken. In vergelijking met de afwerking van de andere raampjes gaf dit geen gek resultaat! Als je het niet weet zie je het niet. De tram was ook al geleverd met een scheef gelijmd venster. Dat heb ik ook losgehaald en er op nieuw ingezet. 

Zelf een vervangend raampje gemaakt.

Na het aanbrengen van alle decals, het aanbrengen van nieuwe vlaggestokhouders, aangepaste vangramen en Harmsen koppelingen, heb ik de kap op het frame geschroefd. Hierbij moest ik eerst zelf de schroefgaatjes boren. De kappen waren voor de levering niet voor proef op de frame's gemonteerd, jammer!

Daarna zette ik beide trams naast elkaar op de trammodelbaan, keek recht van voren naar beide trams en wat bleek: De 1200 zakte aan één zijde door zijn hoeven. Het was geen gezicht. Ik moest een fout gemaakt hebben. Maar nee, niets te ontdekken. Ik zette de kap op de tafel en keek nog eens:

 

(foto's achter elkaar aanklikken)

Zo krom als een banaan! Misschien overdreven, maar hier moest wat aan gedaan worden. Het liefst stuurde ik de kap terug, maar ik had hier een volle week werk in zitten. 

De neus van het model zit met 1 schroef in de lengteas vast op het frame. Ik verplaatste deze zo ver als kon naar de "hoge kant" en plaatste een 1 mm vulstukje aan de lage zijde. En warempel, de helling aan de voorzijde was duidelijk minder geworden, maar de achterzijde stond nu scheef in tegengestelde richting. Ik moest voor het effect namelijk ook 1 schroef aan de deurzijde in de achterkant van de tram losser maken.

De volgende dag de tram op de baan gezet en dat viel toch tegen. Met de pantograaf op zie je het verschil weer helemaal. Verschil tussen voor- en achterzijde:  meer dan drie graden!

Een scheve neus ... de voorzijde staat gedraaid t.o.v. de achterzijde!

In rood de aslijn van op de neus, in groen de aslijn bij de pantograaf.

3,5 graad verschil

Conclusie: Deze kap had zo nooit geleverd mogen worden! Ik ga er maar van uit dat verzuimd is de kap te controleren. Ik ga deze kap nu niet meer weg doen. Afgezien van de scheve neus is de kap erg mooi geworden. Het model staat niet voor niets in de kop van dit Blog. Eerst maar eens de reactie van de bouwer afwachten.

Naschrift 12 december 2024:

De reactie van de bouwer komt niet. De reactie van Skiptram: Skiptram gaat dit niet bij de bouwer melden. Skiptram had het gecontroleerd. Skiptram vindt dat ik het zelf vooraf had moeten zien en verhelpen. Skiptram twijfelt aan de scheefheid, op de foto is alles scheef, zo schrijft hij.   

Jammer dat dit zo moet lopen. Na nauwkeurige meting blijkt dat de kap getordeerd is. (torderen = wringend draaien) Ik heb verder ontdekt dat de kap wel voorzichtig terug te draaien is. Door de kap met beleid gedurende lange tijd teruggebogen vast te zetten, in stapjes door het "nulpunt" heen, is de kap recht, uiteindelijk zelfs gedraaid in tegenovergestelde richting. Maar na verloop van tijd trekt de kap langzaam weer scheef. Vastzetten op het onderstel geeft direct weer de scheve stand:

Kap blijft getorteerd.

Ik ga maar eens kijken of er na weken vastzetten beter resultaat komt. Anders wordt de 1237 bij mij de tweede wagen in een 1200-koppelstel! Vanuit een andere hoek zie je het niet:

De HTM 1237, lijn 12 richting DUINDORP

En de 1300? Die is wel recht en erg mooi. Op het schuin gemonteerde reclamebord na dan, maar dat is nog te verhelpen. Wel heb ik in de door mij als 1327 genummerde tram achter de middeninstap een stukje vloer zwart geschilderd. Dan valt het niet op dat de hoge vloer stijf tegen de deur aan zit. Bij de 1100 en de 1200 valt dat niet op door de  gedeelde deurvensters. 

Na eventjes gereden te hebben kreeg de 1300 een krakend geluid. Dat bleek veroorzaakt te worden door de cardanas. Ik had de cardanas met een (te) lange dwarsstok in de cardankoppeling boven een tandwiel gemonteerd. Ik heb die cardanas omgedraaid en de 1300 zoemt weer over de baan!

Het duo uit "het bouwpakket" van de 1e foto in dit bericht.

Artitec CSA1 stadsbus  HTM 117

Naast al die tramaanpassingen had ik nog wat te doen: De Artitec stadsbus. Deze was niet meer verkrijgbaar. Ik verwachtte wel een tweede run van Artitec, maar wanneer? Op Marktplaats werd de bus aangeboden, maar biedingen liepen op tot ver boven de Artitecprijs. Dan maar wachten. Tot ik zocht op Artitec en artikelnummer. En zowaar, een internetshop had hem nog liggen, maar in Luxemburg!

Voor de Artitec prijs en met (slechts) € 7 verzendkosten liet ik die niet liggen. Het was de algemene uitvoering. Dat is mooi, want de HTM uitvoering van Artitec had het oude HTM vignet. En ik wilde nog meer. De HTM bus had in werkelijkheid ook aan de deurzijde een richting- en lijnnummerfilmkast. Die moesten er komen. Dan ook maar kastjes gemaakt voor in de voorzijde. Daarbij was eigenlijk te weinig ruimte en moest er een nieuw uiterst dun glaasje worden gesneden. Dat is gelukt: 

HTM 117 op lijn 23 Tesselseplein - Kijkduin.

Ik heb niets met stadsbussen van de HTM, maar als er dan toch één moet komen, dan lijn 23 naar het strand van Kijkduin. Met Kijkduin had ik wat mee. En dan ook nog de huidige museumbus 117.